���უროთმოძღვრების ისტორია - ლექსიკონი 🌸

���უროთმოძღვრული კონსტრუქცია, რომლის საშუალებითაც გუმბათის წრიული საფუძველი გადასახურავი სადგომის კვადრატს უკავშირდება. აქვს ნახევარი კონუსის ან მეოთხედი სფეროს სახე. საქართველოში გავრცელებული იყო უმეტესად VI-VII საუკუნეებში.

���ფერულ ზედაპირში ამოკვეთილი სამკუთხა მოხაზულობის კონსტრუქცია, რომლის საშუალებითაც გუმბათის წრიული საფუძველი გადასახური სადგომის კვადრატს უკავშირდება . საქართველოში გავრცელდა VIII-IX საუკუნეებიდან. საბოლოოდ მკვიდრდება ტრომპის ნაცვლად XI საუკუნიდან. (ტაოკლარჯეთის არქიტექტურაში პანდატივში დეკორაციული ტრომპის ჩასმის ტრადიცია თავს იჩენს X საუკუნის ბევრ ძეგლში).

���მ ტიპის არსებობა დაადგინა და ტერმინი შემოიღო აკადემიკოსმა გ. ჩუბინაშვილმა. ეს თემა წარმოიშვა V-VI საუკუნეების მიჯნაზე და შეიძლება მივიჩნით ბაზილიკური თემის ქართულ ვარიაციად. საქართველოს ფარგლებს გარეთ ძლიან იშვიათი მოვლენაა. თავისი პროფილით ის არ განსხვავდება ნაცნობი ბაზილიკური გარეგნობისგან, მაგრამ შიგნიდან ნავები ბოძებით კი არ არის გაყოფილი, არამედ კედლებითაა გამიჯნული. არსებითად, ერთ ეკლესიაში სამი შენობაა გაერთიანებული. გ. ჩუბინაშვილის აზრით ტიპის წარმოშობა კულტის განვითარებასთან უნდა ყოფილიყო დაკავშირებული. აუცილებელი გახდა დღეში რამდენიმე წირვა-ლოცვის ჩატარება. კანონით კი 10 11 ერთსა და იმავე საკურთხეველთან დღეღამის განმავლობაში მხოლოდ ერთხელ შეიძლებოდა ეწირათ. სამეკლესიიანი ბაზილიკები XI საუკუნემდე შენდებოდა. დასაწყისში სამი დარბაზის მარტივი შეთავსება იყო. მოგვიანებით კი რთული, მხატვრულად გააზრებული კომპოზიციები გვაქვს.

���უმბათური ეკლესიის ტიპი:

���უმბათური ეკლესიის ტიპი:

���უმბათური ეკლესიის ტიპი: (საქართველოში ძირითადად VI-VII საუკუნეებში შენდებოდა.)

���უმბათური ეკლესიის ტიპი: ( საქართველოში ამ ტიპის ეკლესიებია ბაგრატი, ოშკი, ალავერდი. საქართველოში XI საუკუნეში სრულდება ამ ტიპის არსებობა.)

���უმბათური ეკლესიის ტიპი:

���ფსიდის გადამხური კონსტრუქცია მეოთხედი სფეროს ფორმის

���აიმე სადგომის მრუდხაზოვანი, შეზნექილზედაპირიანი გადახურვა (VIII-IX ს.-დან ნალისებრი,გვხვდება ჯვრისებრი, XVI-XVIII საუკუნეებში კი შეისრული)

���აკურთხევლის ორივე მხარეს გამართული დამხმარე საღვთისმსახურო სათავსები. სადიაკვნე და სამკვეთლო VI საუკუნიდან უკვე მტკიცედ იკიდებს ფეხს.

���ფსიდის წინა სივრცე; აფსიდის წინ დამატებული სწორკუთხა მონაკვეთი.

���ად იყო პირველად აღმოსავლეთი ფასადის ნიშები? სად იყო პირველად გუმბათქვეშა თავისუფლად მდგომი ბურჯები?